De paradox van je kompas

Van de week werd ik getroffen door een bericht in de krant over de veroordeling van vijf ex-verpleegkundigen die naaktfoto's en selfies van weerloze patiënten hadden verspreid via een WhatsApp-groep met 25 collega's. Reactie van een van de verpleegkundige was dat het niet de bedoeling was om iemand belachelijk te maken. Het was grappig, toch?! Ik las het berichtje voor aan de ontbijttafel waarop mijn man, werkzaam in de zorg, vertelde dat hij laatst een filmpje kreeg te zien waarin een jongere collega een parodie had gemaakt op een van de bewoners waar hij mee werkt. Toen mijn man tegen hem zei dat dit echt niet kan, begreep de collega niet wat hij bedoelde; hij overtrad toch geen regel en het was grappig, toch?! Behalve waarschijnlijk een generatiekloof is dit volgens mij wat Joris Luyendijk bedoelt met amoreel gedrag. Als je je aan de regels houdt, hoef je verder niet meer na te denken over je acties. En als er geen regels over zijn, dan mag het dus (Ethiek is inderdaad datgene wat voorbij de regels ligt, Joris Luyendijk in Trouw).

Hoe ga je hier als organisatie mee om? Ga je zorgen dat er overal regels voor zijn? Richt je nog meer controlemechanismen in? Of durf je het aan om mensen hun verantwoordelijkheid terug te geven waardoor zij zelf moeten nadenken of iets kan of niet? Zoals in de trendrede 2016 gezegd werd: "... Er is geen meetinstrument dat alle individuele schakelingen en nuances weet te vangen. We bepalen zelf wel welk gedrag we op welk moment het beste kunnen tonen. Een innerlijk kompas levert vastigheid binnen alle beweging….." 

Uit bovenstaande voorbeelden blijkt hoe belangrijk een innerlijk kompas is dat geijkt is met de bedoeling van de organisatie. Dat de medewerkers in bovenstaande voorbeelden in hun gedrag verinnerlijken dat de bedoeling is om zorg te dragen voor de aan hen toevertrouwde mensen. Maar hoe zorg je hiervoor? Er zijn daarbij twee zaken belangrijk: namelijk dat mensen een stevig fundament hebben én dat zij zich verbinden aan de organisatie en zijn bedoeling. Een stevig fundament zorgt ervoor dat je jezelf kent. Dat je weet wat je kwaliteiten zijn, je patronen en je schaduwkanten. Door deze kennis weet je wat je kan én wat je nodig hebt van je omgeving. Door je te verbinden met de organisatie en zijn bedoeling ijk je je eigen kompas met die van de organisatie. Hierdoor weet je wat er van je verwacht wordt en kun je je verantwoordelijkheid nemen om je best mogelijke bijdrage te leveren aan je patiënt, klant, burger. 

Ik ben heel benieuwd naar jullie antwoorden op de vraag hoe in de organisatie om te gaan met dit soort incidenten en hoe dit te voorkomen.

---